Çocukluk çağının en sık rastlanan nörogelişimsel bozukluklarından biri olan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukların akademik, sosyal ve duygusal gelişimlerini derinden etkileyebilir. Bu durum, sadece okul başarısını değil, aynı zamanda aile içi ilişkileri ve çocuğun benlik algısını da zorlayabilir. Bu makalede, DEHB’nin belirtilerini, nedenlerini ve Ankara’da ailelerin bu konuda başvurabileceği kaynakları detaylı bir şekilde ele alacağız. Amacımız, ailelere çocuklarının yaşadığı zorlukları anlama ve onlara en doğru şekilde destek olma konusunda yol göstermektir.
DEHB: Sadece Bir “Hareketlilik” Sorunu Değil
DEHB, adından da anlaşılacağı gibi, sadece hareketlilikle sınırlı bir durum değildir. Üç ana alt tipi bulunur: dikkat eksikliği ağırlıklı tip, hiperaktivite-dürtüsellik ağırlıklı tip ve birleşik tip. Her bir alt tip, farklı belirti kombinasyonlarıyla kendini gösterir.
1. Dikkatsizlik Belirtileri
- Detaylara dikkat etmede zorlanma: Çocuklar, okul ödevlerinde veya diğer etkinliklerde sık sık dikkatsiz hatalar yapar. Bir görevi tamamlamadan sürekli başka bir şeye geçerler.
- Odaklanma güçlüğü: Oyun oynarken veya bir göreve başladıklarında, dikkatlerini sürdürmekte zorlanırlar. Bu, onların bir işi yarım bırakmasına neden olabilir.
- Dinlemiyormuş gibi görünme: Doğrudan kendilerine konuşulduğunda, sanki dinlemiyormuş gibi bir izlenim bırakırlar. Bu durum, yanlış anlaşılmalara ve iletişim sorunlarına yol açabilir.
- Talimatları takip edememe: Verilen komutları anlama ve sırayla takip etmede zorluk yaşarlar. Bu, günlük rutinlerin bozulmasına ve okulda sorunlar yaşanmasına neden olabilir.
- Organize olamama: Günlük işleri, okul çantalarını veya eşyalarını düzenlemekte zorluk çekerler. Sık sık önemli eşyalarını kaybederler veya unuturlar.
- Zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınma: Ödev yapma, kitap okuma veya bulmaca çözme gibi zihinsel çaba gerektiren etkinliklerden kaçınmaya veya bu işleri yapmaktan hoşlanmamaya eğilimlidirler.
- Sık sık eşya kaybetme: Okul eşyaları, kalemler, defterler, oyuncaklar veya gözlük gibi önemli eşyalarını sürekli kaybederler.
- Dış uyaranlarla kolayca dikkatin dağılması: Çevrelerindeki en ufak bir ses, hareket veya görselle kolayca dikkatleri dağılır.
- Günlük işleri unutma: Günlük rutin işlerini, ödevleri veya randevularını sık sık unuturlar.
2. Hiperaktivite ve Dürtüsellik Belirtileri
- Sürekli hareket halinde olma: Özellikle oturması gereken durumlarda (sınıf, yemek masası gibi) yerinde duramama, sürekli kıpırdanma veya sandalyede sallanma.
- Uygunsuz yerlerde koşma ve tırmanma: Sakin kalması gereken ortamlarda aşırı hareketlilik sergileme.
- Sakin kalamama: Sakin bir şekilde oyun oynamakta veya boş zaman etkinliklerini sürdürmekte zorlanma.
- Aşırı konuşkanlık: Durmadan ve konuyla ilgili olmayan şeyler hakkında konuşma.
- Sıra bekleyememe: Oyunlarda, sohbetlerde veya etkinliklerde sıra beklemekte zorlanma.
- Cevapları ağızdan kaçırma: Sorular tamamlanmadan cevap verme veya başkalarının sözünü kesme.
- Başkalarının işine karışma: Başkalarının oyununa veya sohbetine sürekli müdahale etme.
Ankara’da Destek: Çocuk Psikiyatristi ve Uzmanlık Alanları
Eğer çocuğunuzda yukarıda sayılan belirtileri gözlemliyorsanız, en doğru adım, bu konuda uzman bir çocuk psikiyatristi ile görüşmektir. Ankara Dikkat Eksikliği Psikiyatri Doktoru araması yapan aileler için şehirde bu alanda çalışan birçok uzman bulunmaktadır. Bir çocuk psikiyatristi, kapsamlı bir değerlendirme yaparak çocuğun durumunu doğru bir şekilde teşhis eder ve uygun bir tedavi planı oluşturur. Bu değerlendirme süreci, genellikle aileden, öğretmenden ve çocuğun kendisinden alınan bilgileri içerir.
Uzmanın Rolü
Bir çocuk psikiyatristi, sadece tanı koymakla kalmaz, aynı zamanda DEHB’nin altında yatan olası nedenleri de araştırır. Genetik yatkınlık, beyin kimyasındaki farklılıklar ve çevresel faktörler gibi konular üzerinde durarak bütüncül bir yaklaşım benimser. Uzman, tedavi sürecinde aileye rehberlik eder, davranışsal terapiler ve gerekli durumlarda medikal tedavi seçenekleri hakkında bilgi verir. Unutulmamalıdır ki, DEHB tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım en etkili sonuçları verir.
Tedavi ve Yönetim Stratejileri
DEHB’nin tedavisinde tek bir yöntemden bahsetmek doğru olmaz. Genellikle, çocuğun bireysel ihtiyaçlarına göre şekillendirilmiş bir kombinasyon tedavisi uygulanır.
1. Davranışsal Terapiler
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi yöntemler, çocuklara daha iyi organize olmayı, dikkatlerini toplamayı ve dürtülerini kontrol etmeyi öğretir. Bu terapiler, çocuğun olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışlarını değiştirmesine yardımcı olur. Aile terapisi ve ebeveyn eğitimi de bu sürecin önemli bir parçasıdır. Ailelere, çocuklarının davranışlarını nasıl yönetecekleri, onlara nasıl sınırlar koyacakları ve olumlu davranışları nasıl pekiştirecekleri konusunda pratik stratejiler sunulur.
2. Okul Desteği ve Öğretmen İş Birliği
Çocuğun okuldaki başarısı, DEHB yönetiminde kritik bir rol oynar. Öğretmenlerle iş birliği yaparak, çocuğun ihtiyaçlarına uygun bir eğitim planı oluşturulabilir. Öğretmenin çocuğa yakın oturması, talimatların kısa ve net verilmesi, ödevlerin küçük parçalara bölünerek sunulması gibi basit ama etkili stratejiler, çocuğun akademik başarısını artırabilir. Ayrıca, ders aralarında hareket etmesine izin vermek veya enerjisini atabileceği küçük molalar vermek de faydalı olabilir.
DEHB, doğru yaklaşımlar ve profesyonel destekle yönetilebilen bir durumdur. Ankara’da yaşayan aileler için erişilebilir olan bu uzmanlık hizmetleri, çocuklarının potansiyelini en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olacaktır. Bu süreçte sabırlı, bilinçli ve kararlı olmak, çocuğunuzun geleceği için atılacak en önemli adımlardan biridir. Unutmayın, destek almak bir zayıflık değil, aksine en büyük güçtür.